Aktualności, Porady

Czym są licencje Creative Commons?

Każdy z nas korzystał kiedyś z banków darmowych zdjęć, filmów, grafik czy muzyki. Większość z tych treści dostępna jest w bezpłatnej formie dlatego, że ich autorzy zdecydowali się na podzielenie się swoimi pracami na zasadach licencji Creative Commons. Czym są te licencje, jak działają i o czym warto pamiętać podczas korzystania z zasobów udostępnionych na ich podstawie? 

Licencje Creative Commons 

Creative Commons to amerykańska organizacja non-profit, która bezpłatnie udostępnia narzędzia prawne do ochrony utworów. Dzięki ich licencjom standardowy zapis “wszelkie prawa zastrzeżone” zmienia się na “pewne prawa zastrzeżone”. Twórca może sam określić na jakich zasadach chce podzielić się swoim utworem ze światem. Jest to kompromis pomiędzy zachowaniem praw autorskich a wolnym dostępem do dóbr kultury i sztuki. 

Rodzaje licencji

Twórca udostępniając utwór na licencji Creative Commons może skorzystać z kilku opcji w zależności od tego, jakie swoje prawa chce zatrzymać. Wszystkie licencje zawierają zezwolenie na korzystanie z utworu bez ograniczeń czasowych i terytorialnych, nieodpłatnie, wraz z szerokim wyłączeniem odpowiedzialności licencjodawcy. Poszczególne oznaczenia przy nazwie licencji informują licencjobiorcę o obowiązkach, jakie na nim spoczywają podczas korzystania z utworu.

BY – Uznanie autorstwa

SA – Na Tych Samych Zasadach 

ND – Bez Utworów Zależnych

NC – Użycie Niekomercyjne 

Organizacja wyróżnia 6 najczęściej stosowanych licencji:

CC BY – to licencja gwarantująca szerokie uprawnienia licencjobiorcy. Utwór można zmieniać, kopiować, rozpowszechniać i wykonywać, jedynym warunkiem jest oznaczenie autorstwa.

CC BY-SA – licencja ta pozwala na kopiowanie, rozpowszechnianie i wykonywanie utworów tak długo, jak efekty kolejnych zmian i modyfikacji są udostępniane na podstawie takiej samej licencji. Konieczne jest również oznaczenie autora pierwotnego utworu. Na takiej licencji działa m.in. Wikipedia.

CC BY-NC – to licencja na którą należy uważać! Pozwala ona na kopiowanie, rozpowszechnianie i wykonywanie utworów jedynie w celach niekomercyjnych (czyli np. edukacyjnych, prywatnych). Licencja ta nie obejmuje jednak dzieł zależnych (mogą zostać objęte inną wersją licencji CC). Musimy pamiętać o oznaczeniu twórcy.

CC BY-ND – Na jej podstawie nie możemy tworzyć własnych opracowań utworu (dzieł zależnych), można jednak rozpowszechniać i wykonywać utwór w celach komercyjnych i niekomercyjnych w jego pierwotnej wersji. Musimy również pamiętać o oznaczeniu autorstwa.

CC BY-NC-SA – jedna z najbardziej restrykcyjnych licencji. Pozwala ona jedynie na korzystanie z utworu w celach niekomercyjnych, a utworzone na jej postawie utwory zależne muszą być udostępnione na takiej samej licencji. Obowiązuje zasada oznaczenia autora.

CC BY-NC-ND – ostatnia licencja, która nakłada na korzystającego najwięcej ograniczeń: obowiązek oznaczenia autora, zakaz wykorzystywania komercyjnego oraz tworzenia dzieł zależnych.

Czym jest CC0?

Najbardziej pożądanym dla użytkowników oznaczeniem będzie CC0. Nie jest to licencja, ale znak, które informuje nas, że autor zrzekł się wszelkich praw do swojej pracy, również praw osobistych (np. prawa do autorstwa). Ta zasada nie będzie jednak funkcjonować we wszystkich porządkach prawnych, np. W polskim prawie zrzeczenie się praw osobistych jest niemożliwe, w związku z tym utwory oznaczone takim symbolem będziemy traktować jak część domeny publicznej. 

Obowiązek prawidłowego oznaczenia

Największym problemem przy korzystaniu z utworów udostępnionych na licencjach CC może być ich odpowiednie oznaczenie. Aby wszystko odbyło się zgodnie z prawem, przy korzystaniu z tych utworów należy podać:

  • imię i nazwisko twórcy,
  • tytuł utworu,
  • źródło pochodzenia,
  • typ udzielonej licencji CC,
  • link do odpowiedniej licencji CC (zalecane).

Gdzie szukać treści udostępnionych na zasadach Creative Commons?

Zdjęcia czy grafiki udostępnione na odpowiednich licencjach możemy śmiało wykorzystywać również komercyjnych! Warto zapisać sobie kilka adresów, które poszerzą naszą bazę bezpłatnych materiałów.

Wikimedia Commons – oferuje ponad 80 milionów różnych plików – zdjęć, grafik oraz dźwięków, z których można bezpłatnie korzystać na licencji CC BY-SA.

Flickr – to platforma do dzielenia się swoimi zdjęciami. Wielu użytkowników decyduje się na udostępnienie ich większemu gronu na podstawie którejś z licencji CC. Wszystkie zdjęcia dostępne na tej podstawie znajdziecie tutaj: https://www.flickr.com/creativecommons/

Google grafika – również Google udostępnia możliwość wyszukiwania treści objętych licencjami CC. Jak je znaleźć? Wejdź w Google grafika, kliknij “ustawienia”, następnie “szukanie zaawansowane”. Na samym końcu strony kliknij “prawo do użytkowania” oraz wybierz “licencje Creative Commons”. Voila! 

Licencje Creative Commons mogą być źródłem wspaniałych materiałów do wykorzystania komercyjnego, jak również edukacyjnego czy prywatnego! Pamiętajmy jednak, aby zawsze sprawdzić na jakiej licencji utwór został udostępniony i jakie prawa nam dzięki temu przysługują.

 

Chcesz wiedzieć więcej? Przeczytaj nasze inne artykuły: