Rozwój każdej branży napędzany jest przez wzajemnie powiązane ze sobą czynniki takie jak rosnące zapotrzebowanie rynkowe, innowacje technologiczne, sprzyjające regulacje prawne oraz efektywne strategie marketingowe. Nie inaczej jest w przypadku sektorów medycznych i farmaceutycznych, w których kwestia promocji produktów i usług niesie ze sobą ogromne możliwości, ale też charakterystyczne dla obu tych obszarów wyzwania.
Trudno wymienić dwie inne branże, które mają tak istotny wpływ na nasze życie przez cały okres jego trwania, od narodzin do starości, jak farmaceutyka i medycyna. Z całą pewnością możemy stwierdzić, że każdy z nas, na jakimś etapie swojej drogi, w większym lub mniejszym zakresie, ma lub będzie miał do czynienia z produktami farmaceutycznymi i usługami medycznymi. A to dopiero pierwszy element, który czyni te dwa sektory tak istotnymi w kontekście biznesowo-gospodarczym.
Nowe technologie takie jak rozwój sztucznej inteligencji, telemedycyny czy biotechnologii, w połączeniu ze zmianami demograficznymi na czele ze starzejącym się społeczeństwem, a także rosnąca świadomość zdrowotna również mają bezpośredni wpływ na znaczenie, pozycję oraz olbrzymi wzrost szybkości rozwoju tych dziedzin.
Nic więc dziwnego, że branże farmaceutyczna i medyczna w rankingach innowacyjności, znaczenia i dostarczanych dochodów, zajmują drugie miejsce, tuż za szeroko rozumianym obszarem IT.
Jak podaje nowy raport Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) na temat sektora medycznego i farmaceutycznego w Polsce:
- sektor wyrobów medycznych i farmaceutycznych jest jedną z najważniejszych dziedzin polskiej gospodarki.
- Polska notuje od kilku lat wzrost liczby firm produkujących wyroby medyczne i farmaceutyczne, oferujących unikatowe rozwiązania technologiczne. Rośnie również wartość eksportowanych produktów.
- pozycja polskich firm działających w obu tych sektorach na arenie międzynarodowej i ich rozpoznawalność za granicą również systematycznie wzrasta.
- Polska znajduje się w pierwszej dziesiątce światowych eksporterów sprzętu medycznego, a prognozy na najbliższe pięć lat przewidują stabilny wzrost.
- sektor farmaceutyczny jest szóstym co do wielkości w Unii Europejskiej, a w ciągu ostatnich kilku lat pojawiło się w Polsce wiele obiecujących start-upów farmaceutycznych o globalnym potencjale.
Ta niekwestionowana ekspansja obu branż niosąca ze sobą pojawienie się większej liczby firm, usług i rozwiązań wiąże się także ze wzrostem konkurencji. To wszystko determinuje rosnące zapotrzebowanie na działania marketingowe. Podobnie jak w przypadku każdej innej branży, także i w tych przez nas omawianych, reklama i promocja mają ogromne znaczenie w pozyskiwaniu klientów. Jednak zarówno marketingowy rynek farmaceutyczny jak medyczny rządzą się nieco innymi prawami niż pozostałe.
Marketing medyczny i farmaceutyczny
Ze względu na specyfikę obu branż musimy najpierw doprecyzować co tak naprawdę oznacza słowo marketing w ich kontekście.
Marketing farmaceutyczny to specjalistyczny rodzaj marketingu, którego celem jest promowanie produktów farmaceutycznych, takich jak leki na receptę, produkty OTC (dostępne bez recepty), suplementy diety oraz wyroby medyczne. Kluczową cechą tego typu działań jest zgodność z regulacjami prawnymi oraz etycznymi, które mają na celu ochronę zdrowia publicznego.
Marketing farmaceutyczny może obejmować:
- Edukację lekarzy i farmaceutów: dostarczanie im materiałów informacyjnych i wyników badań klinicznych, aby wspierać świadome decyzje terapeutyczne.
- Kampanie skierowane do pacjentów: obejmujące reklamy produktów OTC, edukację zdrowotną czy aplikacje mobilne wspierające leczenie.
- Reklamę produktów: zarówno w formie tradycyjnej (ulotki, konferencje), jak i cyfrowej (strony internetowe, media społecznościowe).
- Współpracę z organizacjami zdrowotnymi: np. partnerstwa z instytucjami zdrowia publicznego.
Marketing medyczny odnosi się do promocji usług, produktów i technologii związanych z szeroko pojętą ochroną zdrowia. Jego celem jest nie tylko zwiększenie świadomości wśród pacjentów, ale także rozwój usług medycznych, takich jak kliniki, szpitale czy firmy zajmujące się diagnostyką.
Marketing medyczny może obejmować:
- Promocję usług zdrowotnych: np. szpitali, klinik, czy usług diagnostycznych, z uwzględnieniem zakazu reklamy w niektórych krajach, w tym w Polsce.
- Działania w internecie: np. tworzenie stron internetowych klinik, kampanii SEO i content marketingu, aby lepiej dotrzeć do pacjentów.
- Edukację pacjentów: udostępnianie informacji o zdrowiu, prewencji chorób i możliwościach leczenia za pomocą platform edukacyjnych.
- Promocję technologii medycznych: takich jak nowoczesne urządzenia diagnostyczne, terapie czy aplikacje wspierające proces leczenia.
Celem działań marketingowych w tych branżach jest:
- zwiększenie liczby pacjentów/klientów.
- edukacja odbiorców i zwiększenie świadomości zdrowotnej.
- wzrost lojalności i zaufania do marki.
- wzrost konkurencyjności.
- poprawa jakości opieki i usług.
- poprawa wizerunku placówki.
Najważniejsze jest jednak to, że w obu przypadkach działania marketingowe są oparte na jednym wspólnym i nieodłącznym filarze jakim są regulacje prawne i etyczne. Zarówno marketing farmaceutyczny jak i medyczny są ściśle sprecyzowane przez prawo każdego kraju czy wspólnoty (np. Unię Europejską), szczególnie w kontekście reklamy leków i usług zdrowotnych.
Zgodność z prawem na pierwszym miejscu
Działania marketingowe dla sektorów medycznych i farmaceutycznych różnią się nieco od standardowych praktyk obserwowanych powszechnie na rynku promocji i reklamy. Mówiąc krótko, tu nie możemy pozwolić sobie na wszystko. Regulacje prawne, etyka zawodowa oraz specyfika grupy docelowej wymagają szczególnego podejścia, bezpiecznych działań, mądrych strategii, ale też wiedzy z zakresu aktualnie obowiązujących przepisów. A te pełnią tu po prostu rolę nadrzędną.
Obie branże muszą się bowiem dostosowywać do obowiązujących regulacji prawnych, ograniczeń i restrykcji, aby zapewnić ochronę konsumentów, zapobiec dezinformacji i zapewnić odpowiedzialność firm wobec pacjentów. Firmy farmaceutyczne i medyczne muszą przestrzegać przepisów dotyczących reklamy produktów, informacji o skuteczności, a także ochrony danych osobowych.
Jakie są najważniejsze zasady, o których należy koniecznie pamiętać przygotowując kampanię reklamową dla branż medycznej i farmaceutycznej na polskim rynku?
- Reklamy leków muszą uwzględniać informacje, zawarte w ChPL (Charakterystyce Produktu Leczniczego) i w SIL (Skróconej Informacji o Leku).
- Nie można wykorzystywać wizerunku znanych osób, lekarzy i farmaceutów.
- Zabronione jest reklamowanie leków dostępnych na receptę. Można reklamować jedynie produkty OTC (over-the-counter), czyli dostępne bez recepty oraz suplementy diety.
- Leki i suplementy muszą być jasno oddzielone w treściach reklamowych, aby nie wprowadzać pacjentów w błąd co do ich działania i przeznaczenia.
- Reklama nie może wprowadzać w błąd ani sugerować korzyści zdrowotnych, które nie są udowodnione. Wszystkie twierdzenia muszą być poparte badaniami naukowymi.
- Reklama produktów leczniczych musi zawierać ostrzeżenia, np. „Przed użyciem zapoznaj się z ulotką…” oraz informacje o możliwych działaniach niepożądanych.
- Aktualnie w Polsce obowiązuje zakaz reklamy usług medycznych, np. zabiegów chirurgicznych czy diagnostycznych. Dopuszczalne są jedynie działania informacyjne, które podają dane teleadresowe placówki, zakres działalności oraz godziny otwarcia.
Ważne!
Od 1 stycznia 2025 roku zacznie obowiązywać nowy Kodeks Etyki Lekarskiej (KEL), który wprowadzi istotne zmiany dotyczące reklamowania działalności przez lekarzy. Dotyczą one trzech aspektów:
- Reklamowanie usług medycznych – lekarze będą mogli reklamować swoje usługi, przy czym reklama musi być zgodna z zasadami etyki. Zakazuje się reklam oceniających (które informują o tym, że konkretna osoba jest najlepszym specjalistą z danej dziedziny) oraz porównawczych (która może deprecjonować innych specjalistów)
- Udział w badaniach naukowych – ograniczeniu poddana jest możliwość uczestnictwa w badaniach, których jedynym celem jest promocja produktów.
- Wykorzystanie sztucznej inteligencji – lekarze będą mogli korzystać z AI w diagnostyce i terapii, pod warunkiem, że uzyskają świadomą zgodę pacjenta na takie działanie oraz będą używać wyłącznie certyfikowanych algorytmów. Do lekarza będzie należała każda ostateczna decyzja diagnostyczna i terapeutyczna.
Skuteczne strategie marketingowe
Mimo tego, że marketing w branżach farmaceutycznej i medycznej jest ściśle regulowany przez prawo, pole do działań jest wciąż bardzo szerokie. Za pomocą odpowiednio zbudowanych strategii, firmy w tej branży mogą bardzo skutecznie docierać do klientów i budować długotrwałe relacje. Pierwszym krokiem, aby to osiągnąć jest zdefiniowanie grupy docelowej i zrozumienie potrzeb rynku.
Określenie grupy docelowej
Kryje się pod tym nic innego jak zdefiniowanie odbiorców, zarówno aktualnych, jak i potencjalnych po to, aby później dopasować treść oraz formę komunikatów do preferencji każdej z grup.
Należy odpowiedzieć sobie na kilka znaczących pytań:
- Kim jest grupa docelowa?
- Czy są to lekarze, farmaceuci, pacjenci, czy może wszystkie wymienione grupy?
- Jakie są ich potrzeby?
- Czego oczekują od produktu czy usługi?
Odpowiedzi na te pytania stanowią podstawę skutecznego marketingu. W drodze do ich uzyskania pomocne są przede wszystkim badania rynku, czyli regularne przeprowadzanie ankiet wśród użytkowników końcowych, aby lepiej zrozumieć ich sytuację i potrzeby.
Kolejnym sposobem jest wykorzystanie i analiza danych rynkowych dotyczących schorzeń i popularności terapii. Dobrze jest skorzystać z dostępnych narzędzi do analizy rynku i zachowań w branż, a nawet zasięgnąć rad ekspertów od data science.
Biorąc pod uwagę prawne ograniczenia działań marketingowych w tych branżach, ogromną wartością będzie współpraca z ekspertami medycznymi i stowarzyszeniami pacjentów.
Partnerstwo i współpraca z ekspertami
Firmy farmaceutyczne i medyczne powinny budować relacje z liderami opinii (Key Opinion Leaders – KOLs), czyli osobami, które wyróżniają się wiedzą i autorytetem w danej dziedzinie oraz są cenionymi ekspertami w swojej branży.
W odniesieniu do marketingu farmaceutycznego i medycznego, KOLs to osoby, które posiadają wiedzę na temat szeroko rozumianej tematyki zdrowotnej i uchodzą za autorytety w dziedzinie medycyny, farmacji lub profilaktyki zdrowotnej. Mogą to być:
- lekarze,
- osoby wykonujące inne zawody medyczne,
- farmaceuci i osoby zajmujące się obrotem leków,
- pracownicy naukowi i badacze związani z naukami medycznymi.
Współpraca z ekspertami działającymi od lat w branży pomaga zrozumieć rynek, sprecyzować jego potrzeby i wyzwania. Mogą oni stać się także ambasadorami marki, pomagając w budowaniu jej wiarygodności oraz docieraniu do szerszej grupy klientów pozyskując ich zaufania.
Eksperci branżowi są także niezbędni przy pomocy w opracowywaniu materiałów edukacyjnych. Formaty umożliwiające zaangażowanie specjalistów, które można wykorzystać w działaniach marketingowych to przede wszystkim:
- artykuły naukowe,
- wykłady i webinary,
- szkolenia i konferencje,
- case studies,
- warsztaty, zarówno na żywo, jak i online.
Ich główna wartość tkwi w przekazie edukacyjnym wzmocnionym obecnością specjalisty, któremu klient po prostu ufa.
Edukacja na pierwszym planie
Działania edukacyjne są jednym z najchętniej podejmowanych przez branże medyczne i farmaceutyczne, przede wszystkim ze względu na ograniczenia dotyczące reklamy bezpośredniej wielu produktów, szczególnie leków na receptę. Informowanie o problemach zdrowotnych oraz rozwiązaniach dostępnych na rynku wzmacnia zaufanie do marki.
Przykładami działań edukacyjnych jakie można wdrożyć do strategii są:
- tworzenie materiałów o profilaktyce i leczeniu chorób, które dostarczać będą cennych informacji na temat wybranych chorób, dostępnych metod leczenia oraz innych tematów, związanych ze zdrowiem i profilaktyką zdrowotną:
- artykułów,
- e-booków,
- infografik,
- newsletterów,
- case study,
- white paper, czyli rezultaty badań, raporty,
- video,
- podcasty,
- prezentacje multimedialna,
- poradniki,
- organizacja webinarów z udziałem specjalistów.
- kampanie społeczne zwiększające świadomość na temat wybranych schorzeń.
Każdy z wyżej wymienionych materiałów jest tak naprawdę elementem, który może być potem wykorzystany w kampaniach internetowych.
Wsparcie marketingu internetowego
Pacjenci coraz częściej szukają informacji zdrowotnych w internecie, a lekarze korzystają z platform e-learningowych i narzędzi cyfrowych do aktualizowania wiedzy, więc tworzenie wartościowych i angażujących treści to jeden z najskuteczniejszych sposobów na przyciągnięcie i zaangażowanie grupy docelowej. Poprzez dostarczanie odbiorcom unikalnych i jakościowych materiałów, możliwe będzie budowanie reputacji i pozyskanie ich zaufania.
Do działań z zakresu marketingu internetowego, które dobrze sprawdzają się w przypadku omawianych branży należą:
- Strona internetowa – kluczowym narzędziem w promocji usług medycznych jest profesjonalna strona internetowa, która stanowi wizytówkę placówki i umożliwia pacjentom zapoznanie się z ofertą. Wartościowe treści, kierowane do odpowiedniej grupy docelowej to doskonały sposób na zwiększenie ruchu organicznego.
- Blog medyczny – prowadzenie bloga z ciekawymi artykułami na tematy zdrowotne może budować zaufanie i ugruntować pozycję eksperta w dziedzinie medycyny, jednocześnie przyciągając ruch na stronę.
- E-mail marketing – regularne newsletter z aktualnościami i informacjami o nowych produktach dla lekarzy, farmaceutów oraz pacjentów.
- Social media – obecność na platformach takich jak LinkedIn czy Facebook, z ukierunkowaniem na budowanie profesjonalnych relacji i zaangażowania.
- SEO i content marketing – dzięki optymalizacji pod kątem wyszukiwarek internetowych, strona medyczna może osiągnąć wyższą pozycję w wynikach wyszukiwania, co zwiększa jej widoczność dla potencjalnych pacjentów. Tworzenie treści zoptymalizowanych pod wyszukiwarki, np. blogów, filmów edukacyjnych czy poradników.
- Pozycjonowanie lokalne – skupienie się na pozycjonowaniu lokalnym pozwala dotrzeć do pacjentów z określonego regionu, co jest szczególnie istotne dla placówek medycznych oferujących swoje usługi na danym obszarze.
Budowanie zaufania do marki
Zaufanie w obu omawianych branżach odgrywa jeszcze bardziej znaczącą rolę niż w jakiejkolwiek dziedzinie. Pacjenci oraz profesjonaliści medyczni wybierają produkty i usługi, które kojarzą się z niezawodnością oraz najwyższą jakością bo przecież chodzi o najcenniejsza dla wszystkich wartość – zdrowie.
Budowanie zaufanie do marki jest czymś, co tworzy się poprzez regularne działanie; to proces długofalowy, na który tak naprawdę ma wpływ każdy z przytoczonych już wyżej punktów. Faktem jest, że żadna marka, która działa zgodnie z przepisami prawa, prowadzi transparentne działania i szanuje swoich odbiorców nie powinna mieć problemów z wysokim poziomem zaufania do niej.
Działaniami wspomagającymi ten proces mogą być:
- regularna komunikacja oparta na wartościach i rzetelnych danych.
- prowadzenie programów CSR (społecznej odpowiedzialności biznesu), np. wsparcie działań charytatywnych czy badań naukowych.
- monitorowanie opinii klientów i szybkie reagowanie na ich potrzeby.
- współpraca z wiarygodnymi ekspertami.
- tworzenie wartościowych materiałów edukacyjnych.
Wyzwania i przyszłość
Jak wszystkie branże, także i te, mierzą się ze specyficznymi wyzwaniami w kontekście marketingu. W przypadku farmacji i medycyny, projektując działania promocyjne, zawsze należy mieć na uwadze:
- przepisy prawne – marketing ten musi być zgodny z obowiązującymi regulacjami.
- etykę zawodową i specyfikę pracy zawodów medycznych – działania marketingowe mogą wpływać na sposób promocji usług oraz komunikacji z pacjentami.
- konkurencję – rosnąca liczba placówek medycznych oraz dostępność usług medycznych sprawia, że konkurencja w branży jest coraz większa.
- zmieniające się potrzeby pacjentów – oczekują oni spersonalizowanego podejścia, łatwego dostępu do informacji oraz innowacyjnych rozwiązań, takich jak telemedycyna czy aplikacje zdrowotne.
Bycie na bieżąco ze wszelkimi zmianami w branży na pewno zaprocentuje w postaci efektywnych kampanii marketingowych, których kluczem do sukcesu jest strategiczne podejście oparte na wiedzy o rynku, potrzebach grup docelowych oraz zgodności z obowiązującym prawem.
Jedno jest pewne – patrząc na tempo i rozmiar rozwoju obu branż, zespoły marketingowe specjalizujące się w zagadnieniach medycznych i farmaceutycznych będą miały ręce pełne roboty.
Napisz do nas:
Umów się na bezpłatną konsultację:
- Autor: Paulina Kubala
- Data: 19 gru 2024
- Tagi: marketing, Social Media, strategia